आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब
लोकशाही राज्यात देखील एकदा सरकारने एखादे फर्मान काढले की बहुसंख्य जनतेला ते मान्य करावेच लागते. अशा नियमांमुळे होणारा त्रास किंवा असुविधाही सहन करावी लागते. अनेकदा राज्यकर्त्यांना उगीचच काही तरी करून दाखवण्याची हौस म्हणून नवनवे फतवे काढायचे असतात. ज्याला देशासाठी त्याग, देशाच्या भल्यासाठी मोजावी लागणारी किंमत असे गोंडस शब्द वापरून जनतेला मूर्ख बनवले जाते.
जेंव्हा लोकशाही मार्गाने हुकुमशाही प्रवृत्तीचे लोक सत्तेचा सोपान चढतात तेंव्हा जनतेला त्याची झळ पोहोचणे अपरिहार्यच नाही का? दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळातही अमेरिकन जनतेने काहीसा असाच अनुभव घेतला.
१९२० च्या दरम्यान अमेरिकेत ब्रेडची निर्मिती होऊ लागली. ब्रेडपासून वेगेवेगळ्या प्रकारचे, चटपटीत आणि झटपट पदार्थ तयार करता येत असल्याने अमेरिकेत लवकरच घराघरात या पदार्थाला आहारातील मुख्य स्थान मिळाले. सुरुवातीला मिळणारी ब्रेडची लादी नंतर कट केलेल्या तुकड्याच्या स्वरुपात मिळू लागली. त्यामुळे तर ब्रेड कट करण्याचाही वेळ वाचू लागला. १९३० साली रोवेडर मशीन आले ज्यामुळे ब्रेडचे एक समान तुकडे करणे अधिक सोपे झाले.
दशकभरातच संपूर्ण जगभर युद्धाचे वारे वाहू लागले ज्यामुळे देशातील अधिकतर संसाधने युद्धासाठीच वापरली जाऊ लागली.
लोकांना मटण, चीज किंवा साखर यांसारख्या अत्यावश्यक वस्तू जरी घ्यायच्या असतील तर त्यासाठी आधी सरकारी टोकन घ्यावे लागे. सरकारी टोकन असल्याशिवाय अशा वस्तूंची खरेदी करता येत नव्हती. दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात अमेरिकन सरकारने अनेक सेवांचा दर आणि त्यांची सुविधा नियंत्रित केली होती.
१९४३ साली शेती सचिव क्लॉड आर. विकार्ड यांनी तर एक वेगळीच शक्कल लढवली. त्यांच्या कार्यालयाने १८ जानेवारी, १९४३ रोजी प्री-स्लाईस्ड ब्रेडवरच बंदी घातल्याची घोषणा केली.
अधिकाऱ्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार यामुळे तीन गोष्टींची मोठ्या प्रमाणावर बचत होणार होती, वॅक्स पेपर, गहू आणि स्टील. परंतु, अशा प्रकारच्या बंदीतून असा कुठलाच मोठा फरक जाणवला नाही.
युद्ध अन्न प्रशासन विभागानेही अशा बंदीचे समर्थन करताना एक हास्यास्पद कारण दिले होते. त्यांच्या मते कट केलेल्या ब्रेडला गुंडाळण्यासाठी जास्ती वॅक्स पेपर लागतो. मात्र प्रत्यक्षात यामुळे काही खूप मोठा फरक पडला नाही. बरं याकाळात वॅक्स पेपर्सचा तुटवडा जाणवत होता असेही काही नव्हते. तरीही प्रशासनाने सक्तीने हा निर्णय राबवला.
उलट त्याकाळात अनेक कंपन्या वॅक्स पेपरची निर्मिती करत होत्या आणि आपल्याकडील वॅक्स पेपरला कधी मागणी याची वाटच पाहत होत्या. कित्येक ब्रेड कंपन्यांकडे देखील वक्स पेपरचा मुबलक साठा होता. अगदी महिनोंमहिने पुरेल इतका. तरीही ही बंदी उठवण्यात आली नाही.
त्यानंतर कारण दिले गेले ते मोठ्या प्रमाणावर ब्रेड कट करण्यासाठी मशीन्सची गरज असते आणि अशा मशीन्स बनवण्यात भरपूर स्टील खर्ची पडते. स्टीलची गरज ब्रेड कंपन्यांपेक्षा युद्धभूमीवर जास्त आहे. खरे तर ब्रेड बनवणाऱ्या कंपन्यांनी त्यांना आवश्यक तितक्या मशीन्स आधीच खरेदी केल्या होत्या. आणि एकदा खरेदी केलेली मशीन वर्षानुवर्षे वापरता येत असल्याने त्यांना पुन्हा पुन्हा त्या मशीन्स खरेदी करणाचीही गरज नव्हती. त्यामुळे या मशीन्सच्या निर्मितीत जास्त स्टील खर्च झाले असते, असे म्हणण्यातही काही अर्थ नव्हता. यातून जरी थोडेफार स्टील वाचले असले तरी त्यामुळे काही फार मोठा फायदा झाला असेही नाही. म्हणजे हेही कारण तकलादूच ठरले.
आणखी एक कारण म्हणजे असे केल्याने ब्रेडच्या आणि गव्हाच्या किमती कमी होतील. किंमत नियामक धोरणाने पिठाच्या किमतीत १०%नी वाढ केली. ज्यामुळे आपसूकच ब्रेडच्या किंमतीही वाढल्याच.
कट केलेल्या ब्रेडवर बंदी घातल्याने ब्रेड आणि गव्हाची मागणी कमी होईल असा सरकारचा अंदाज होता. ज्यामुळे याचा जास्तीत जास्त साठा करून ठेवता येईल.
खरे तर याचीही काहीच गरज नव्हती. कारण तेंव्हा अमेरिकेत टनांनी गव्हाचा साठा करता येईल इतकी मोठमोठे बुशेल्स भरलेले होते. या काळात पिक घेतले नसते तरी किमान वर्षभर प्रत्येक घरासाठी पुरेल इतका गव्हाचा साठा अमेरिकेत पडून होता.
अशा प्रकारची बंदी काहीच कामाची नव्हती. उलट लोकांच्या दैनंदिन कामात एक अडथळाच निर्माण झाला होता. साहजिकच हा निर्णय मागे घ्यावा म्हणून सगळीकडूनच मागणी होऊ लागली.
एका गृहिणीने तर न्यूयॉर्क टाइम्सच्या अंकात आपली व्यथा मांडली होती. तिने लिहिले होते, “माझ्या घरात माझा नवरा मी आणि माझी चार मुले, एकूण सहा व्यक्ती राहतो. सगळ्यांच्या नाश्त्याला दोन दोन सँडविच जरी पकडले तरी त्या पाच जणांच्याच सँडविचसाठी मला ब्रेडचे दहा तुकडे करावे लागतात. नंतर लंचसाठी दहा तुकडे करावे लागतात आणि पुन्हा मला स्वतःला नास्त्यासाठी दोन तुकडे करावे लागतात. घाईगडबडीतही फक्त ब्रेडचे बावीस तुकडे करण्यातच माझा किती तरी वेळ खर्च होतो. हेच जर मी आधीच कट केलेले ब्रेड आणले तर माझा कितीतरी वेळ वाचू शकतो.” प्रत्येक गृहिणीची अशीच काहीतरी गोष्ट होती.
अन्न प्रशासानाने तरीही पुढची तीन महिने तरी किमान ही बंदी उठवली नाही. तीन महिन्यानंतर मात्र अमेरिकन लोकांना त्यांचे आवडते कट केलेले ब्रेड मिळू लागले.
पण, या तीन महिन्यांत त्यांना फक्त सनकी अधिकाऱ्यांच्या फतव्यामुळे असुविधा सहन करावी लागली. अशा भोंगळ कारभारामुळे सामान्य अमेरिकन लोकांना मात्र त्रास सहन करावा लागला. खरे तर युद्ध आणि कट केलेला ब्रेड यांचा तसा काहीही थेट संबंध नव्हता. तरीही अमेरिकन अन्न प्रशासानाने असा विचित्र निर्णय लादून असंख्य नागरिकांची गैरसोय करून ठेवली.
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.