आमचे सर्व लेख आणि व्हिडीओ मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | युट्युब
आज आपण एका अशा गुप्तचराबाबत जाणून घेणार आहोत जो मुळात ब्रिटिश होता पण तो काम सोव्हिएत रशियाचे करायचा! त्याला १९४६ ते १९६५ पर्यंत ब्रिटिश सरकारने ऑर्डर ऑफ एम्पायर हा किताब दिला आणि १९६५ साली रशियाकडून त्याच्या निष्ठेसाठी ऑर्डर ऑफ लेनिन प्रदान करण्यात आला.
त्या दुहेरी गुप्तचराचे नाव होते हेराल्ड रसेल किम फिलबी, हा एजंट कधीकाळी ब्रिटिश गुप्तचर यंत्रणेचा प्रमुख अधिकारी होता. त्याने डबल एजंट म्हणून काम केलं होतं.
फिलबीने रशियाच्या एनकेव्हीडी आणि केजीबी ह्या दोन्ही संस्थासोबत काम केलं होतं. फिलबीला सर्वात सफल गुप्तचर मानले जाते. त्याच्यामुळे अनेक गुप्त गोष्टी रशियापर्यंत पोहचू शकल्या होत्या.
रशियन हुकूमशहा जोसेफ स्टॅलिनला भीती होती की फिलबी हा ब्रिटिश अधिकाऱ्यांना रशियाची माहिती देणारा गुप्तचर असावा, पण हे कधीच सिद्ध झालं नाही.
फिलबीचा जन्म १९१२ साली भारताच्या अंबाला शहरात झाला. त्याचे वडील जॉन फिलबी एक सेनाधिकारी आणि मुत्सद्दी होते. यामुळे किमचे बालपण अत्यंत ऐशोआरामात गेले. किमने शालेय शिक्षण वेस्टमिन्स्टर स्कुलमध्ये पूर्ण केले. ट्रिनिटी कॉलेजमध्ये त्याने आपले पुढील शिक्षण घेतले.
कॉलेजात शिक्षण घेत असताना त्याच्या मनात कम्युनिस्ट विचारधारेचे आकर्षण निर्माण झाले. १९३३ ला शिक्षण पूर्ण होताच तो एक कम्युनिस्ट कार्यकर्ता म्हणून काम करू लागला. पुढे तो व्हिएन्नाला गेला. त्याठिकाणी त्याची भेट लिटझी फ्रॉईडमनशी झाली आणि तो बघताक्षणी तिच्या प्रेमात पडला. ती दिसायला खूप सुंदर होती. लिटझी ज्या गटासाठी काम करत होती तो जर्मनी आणि ऑस्ट्रिया मध्ये नाझी गटाच्या समर्थनार्थ काम करत होता.
त्याने बराच काळ त्या ग्रुपमध्ये काम केले पण नंतर तो ग्रुपला राम राम ठोकून निघून गेला. त्याने लिटझीशी लग्न केले आणि दोघे ब्रिटनला परतले. दुर्दैवाने दोघांचा थोड्याच दिवसांत घटस्फोटही झाला.
१९३३ साली किम सोव्हिएत रशियाची गुप्तचर संस्था केजीबीत सामील झाला. स्वतःची ओळख लपवून तो अँग्लो जर्मन फेलोशिप ग्रुपचा भाग बनला. पुढे तो पत्रकार म्हणून टाईम्ससाठी रिपोर्टिंग करू लागला. तो स्पॅनिश गृहयुद्धासंबंधित घटनांचे वार्तांकन करायचा.
आपल्या लेखात तो फ्रॅंको आणि राष्ट्रवादी शक्तींचं खूप कौतुक करायचा. त्याच्यावर प्रसन्न होऊन फ्रॅंकोने त्याला १९३८ साली रेड क्रॉस पुरस्कार देऊन सन्मानित केलं. किमने आपल्या गुप्तचर म्हणून असलेल्या ओळखीला अत्यंत प्रभाविपणे लपवले. त्याला ब्रिटिश गुप्तचर यंत्रणा देखील ओळखू शकली नव्हती. १९३९ साली त्याला ब्रिटिश गुप्तचर यंत्रणेत नोकरी मिळाली. त्याच्या ओळखीची खातरजमा करून ब्रिटिश गुप्तचर संस्थेने त्याला नोकरी दिली होती. तो सोव्हिएत एजंट आहे ही गोष्ट त्याने अत्यंत प्रभावितपणे लपवली होती. त्याने ब्रिटिश गुप्तचर संस्थेच्या सेक्शन डी मध्ये प्रशिक्षण घेतले.
१९४१ साली किमने ब्रिटिश गुप्तचर संस्थेत मोठे पद प्राप्त करण्यात यश मिळवले. काही काळात तो ब्रिटनचा सर्वात प्रसिद्ध एजंट बनला. त्याने दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान हिटलरच्या विरोधात सोव्हिएत आणि ब्रिटिश दोन्ही माध्यमातून ऑपरेशन चालवले होते. युद्ध संपल्यानंतर तो रशियाला ब्रिटिश लोकांची गुप्त माहिती पुरवू लागला.
किमवर ब्रिटिश लोकांनी दुहेरी एजंट असण्याचा आक्षेप घेतला आणि त्या प्रकरणाची चाचणी केली पण तो निर्दोष सिद्ध झाला. मग त्याची रवानगी अमेरिकेत करण्यात आली ज्याठिकाणी त्याने ब्रिटिश आणि अमेरिकन गुप्तचर संस्थेच्या गोपनीय व्यवहारांचे कार्य बघितले व त्याची माहिती सोव्हिएत रशियाला पोहचवली.
इतकेच नाही ब्रिटिश गुप्तचर म्हणून रशियाच्या गोपनीय अहवालाचा खुलासा देखील ब्रिटिशांसमोर केला, जेणेकरून त्याची प्रामाणिकता सिद्ध होईल.
पुढे १९६३ पर्यंत त्याच्या प्रामाणिकपणावर कोणी संशय घेतला गेला नाही, पण त्यावेळी त्याच्याविषयक कुजबुज ब्रिटिश गुप्तचर संस्थेत सुरू झाल्याचे त्याच्या लक्षात आले. मग त्याने रशियन एजंटच्या साह्याने ब्रिटिनमधून पळ काढून रशिया गाठलं. मग तो कायम तिथेच राहिला.
१९६८ साली त्याने किमने आपलं आत्मचरित्र लिहलं ज्याचं नाव होतं ‘माय सायलेंट वॉर : सोव्हिएत मास्टर स्पाय स्टोरी’. त्याचं हे पुस्तक प्रचंड गाजलं. त्याच्या या पुस्तकाने ब्रिटिश गुप्तचर संस्थेची झोप उडवली. त्याच्या पुस्तकावर आधारित एक चित्रपट देखील रशियात दाखवण्यात येतो.
१९८८ साली त्याचा रशियाची राजधानी मॉस्को येथे मृत्यू झाला. रशियन सरकारने शासकीय गॅलरीत त्याचा फोटो लावला असून त्याच्या गुप्तचर म्हणून आणलेल्या ९०० ब्रिटिश दस्तावेजांचे प्रकाशन देखील करण्यात आले आहे.
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.