आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब
हे वर्ष होते १९६५चे. जगातील दोन महासत्तांमधील शीतयु*द्धाचा तणाव पूर्वीपेक्षा अधिक तीव्रतेने वाढत होता. मार्च १९६५ मध्ये ऑपरेशन रोलिंग थंडरची सुरुवात झाली. ऑपरेशन रोलिंग थंडर म्हणजे अमेरिकन सैन्याने चालवलेली ‘हो ची मिन्ह ट्रेल’सह संपूर्ण उत्तर व्हिएतनामची ३ वर्षांची बॉ*म्बस्फो*ट मोहीम. या काळात, डेंटन त्याच्या बाराव्या लढाऊ मोहिमेवर होता. हनोईमध्ये बॉ*म्बिंग मोहिमेवर पाठवलेल्या ए-६ विमानांच्या गटावर शत्रूने ‘अँटी एअरक्राफ्ट आर्टिलरी’ने जबरदस्त ह*ल्ला केला.
यामुळे विमान जमिनीवर कोसळले. पण डेंटन पॅराशूटच्या साहाय्याने सुरक्षित ठिकाणी पोहोचू शकला नाही. थोड्याच वेळात, डेन्टन आणि त्याच्या साथीदारांना कम्युनिस्ट व्हिएट कॉंगने पकडले आणि त्यांचा सात वर्षांहून अधिक काळ अकल्पनीय छळ केला. या यु*द्धकैद्यांना केवळ एक वर्ष “हनोई हिल्टन”मध्ये ठेवण्यात आले. हनोई हिल्टनला डेंटन आणि त्याच्या मित्रांनी “लक्झरीयस यूएस हॉटेल्स” असे टोपणनाव मिश्कीलपणे ठेवले होते.
डेंटनची इतर यु*द्धकैद्यांबरोबरच सार्वजनिक धिंड काढण्यात आली. हे प्रामुख्याने कम्युनिस्ट प्रचाराच्या उद्देशाने केले गेले होते आणि उत्तर व्हिएतनाम विरुद्ध लढणाऱ्या प्रत्येकाच्या अंतःकरणात भीती निर्माण व्हावी यासाठी या गोष्टी चित्रपटांमध्येही दाखवल्या जाव्यात अशी अनेकांची इच्छा असल्याने त्याचे चित्रीकरण होत होते.
हनोईच्या रस्त्यावर झालेली ही धिंड अतिशय क्रू*र होती. कारण लोक रांगेत असलेल्या यु*द्धकैद्यांवर दगडांसह अनेक वस्तू फेकून मारत होते. कधीतरी हातकडी बांधलेल्या कैद्यांना मारहाण होत. यु*द्धकैद्यांचे रक्षण करणाऱ्या व्हिएतनामी सैनिकांनाही भीती वाटू लागली इतका हा भीषण प्रकार होता.
डेन्टनने हिल्टन हनोई येथे त्याच्या नंतरच्या वर्षांत ज्या यातना सहन केल्या त्या तुलनेत हा अ*त्याचार असंगत वाटत असला तरी तो त्याच्या आयुष्यात महत्वाची भूमिका बजावतो. खरं तर, या सर्वांचे चित्रीकरण झाल्यामुळे जगभरात एक मुलाखत प्रसारित झाली. या मुलाखतीमुळे डेंटनचे जीवन पूर्णपणे बदलले.
त्याच्या सात वर्षांच्या बंदिवासात, डेंटनने अग्निपरीक्षेचा अनुभव घेतला. त्याच्या कैदेतल्या सात वर्षांपैकी अंदाजे चार वर्षे त्याला बहुतेक वेळ एकांतात ठेवले गेले. त्याला एका रेफ्रिजरेटरच्या आकाराच्या पिच-ब्लॅक सेलमध्ये (३ फूट बाय ९ फूट) राहावे लागत होते. तेथे हालचालीसाठी कोणतीही जागा नव्हती. एकही खिडकी नसलेल्या या युनिटमध्ये शेकडो उंदीर आणि झुरळे होती. पण इथे राहण्याशिवाय कोणताही पर्याय त्याच्याकडे नव्हता.
कितीही संयम ठेवणारा माणूस असला तरी तो हार मानेल अशा परिस्थितीत डेंटन जगत होता. सतत उपाशी ठेवणे, मारहाण, इलेक्ट्रिक शॉक थेरपी, माइंड गेम्स, मानसिक छळ अशा अनेक अ*त्याचारांना तो सामोरं गेला आहे. त्याच्या खुल्या जखमा बहुतेक वेळा सांडपाण्याच्या तलावांमध्ये बऱ्या होत असत. पण सांडपाण्यामुळे त्याला अनेकदा इन्फेक्शनही होत असे.
एकदा तर एका तुरुंग रक्षकाने हाताचे कोपरे एकमेकांना घासतील अशा रीतीने त्याचे हात पाठीला घट्ट बांधले होते. “शरीरात सगळीकडे वेदना सुरु झाल्या, कारण माझे हृदय गुदमरलेल्या शिरामधून रक्तप्रवाह सुरळीत करण्यासाठी धडपडत होते” असे त्याने घटनेचा तपशील देताना सांगितले.
पण, जेव्हा अ*त्याचार असह्य होऊ लागला, तेव्हा डेन्टनने एका नेत्याची भूमिका स्वीकारली आणि एक ‘सिक्रेट कम्युनिकेशन सिस्टीम’ तयार केली. तो खोकण्याच्या आणि शिंकण्याच्या आवाजांचा वापर करून आपल्या सहकारी कैद्यांशी संवाद साधत असे. एवढा अत्याचार सहन करूनही त्याने अमेरिकन लष्कराचे सिक्रेट्स फोडले नाहीत.
अखेर १२ फेब्रुवारी १९७३ रोजी परिस्थिती बदलली आणि डेंटनला जवळजवळ आठ वर्षांच्या कैदेत राहून मायदेशी परतण्याची परवानगी दिली गेली. किंबहुना त्याची मुक्तता करण्यास प्रवृत्त करणारा मुद्दा काही वर्षांपूर्वी एका प्रोपगंडा चित्रपटासाठी दूरचित्रवाणी मुलाखतीत ठेवण्यात आला होता. तेजस्वी स्टुडिओ लाइट्सने डेंटनमध्ये काही वेगवान विचारांना चालना दिली होती; त्याच्या शब्दांनी एक गोष्ट सांगितली तर त्याच्या डोळ्यांनी नेमके उलट वर्णन केले.
त्याने त्याच्या आठवणींना उजाळा देताना सांगितले, “अंधुक फ्लडलाइट्समुळे माझे डोळे लुकलुकले आणि त्याच क्षणी मला काहीतरी जाणवले. मी थेट कॅमेराकडे पाहिले आणि माझे डोळे एकदा, हळू हळू, नंतर आणखी तीन वेळा, हळू हळू मिचकावले. एक डॅश आणि आणखी तीन डॅश. झटपट लुकलुक, मंद झगमगाट, जलद लुकलुक.. ” त्याच्या डोळ्यांनी मोर्स कोडमधील “T-O-R-T-U-R-E” हा शब्द उच्चारला होता. डेंटनने व्हिएतनामी तुरुंग छावण्यांमधील परिस्थितीचे पुरेसे वर्णन (राजनैतिकदृष्ट्या तटस्थ) केले होते, तेव्हा त्याचा नेमका उलटा अर्थ होता.
दिला गेलेला संदेश अतिशय सूक्ष्म असला तरी त्याला त्याच्या अमेरिकन काउंटरपार्ट्सना जो संदेश द्यायचा होता, तो संदेश अमेरिकन गुप्तचरांनी डीकोड केला होता. छावण्या जिनिव्हा प्रोटोकॉलमध्ये दिलेल्या नियमांचे पूर्णपणे उल्लंघन करत आहेत असा तो संदेश होता. दुसऱ्या बाजूने यु*द्धबंदीच्या दुर्व्यवहारांच्या हा पहिला निर्विवाद पुरावा होता.
अमेरिकन राष्ट्रवादासाठी त्याला असह्य अशा प्रतिकूल परिस्थितीतही, त्याच्या सुटकेनंतर त्याला नेव्ही क्रॉस देऊन सन्मानित करण्यात आले. त्यांच्या सरकारच्या त्यांच्या भूमिकेबद्दल विचारले असता ते म्हणाले, “माझ्या सरकारचे कोणतेही पद असो, माझा त्यावर विश्वास आहे – होय, सर. मी सरकारचा सदस्य आहे, आणि त्याला पाठिंबा देणे माझे काम आहे आणि जो पर्यंत मी जिवंत आहे तोपर्यंत असे करेन.”
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.