आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब
दिस इज द वर्ल्ड ऑफ नेम्स अँड फॉर्म्स अर्थात, ‘हे जग नामारूपांचं आहे’ हे अनेकदा आपल्याला शाळेत अभ्यास करताना जाणवलं असेलच. कोणत्याही गोष्टीला माणूस त्याच्या सोयीसाठी किंवा अभ्यासासाठी एक नाव देतो. प्रत्येक नावामागे निश्चितच काहीतरी अर्थ असतो, कोणतंही नाव हे अर्थाविना किंवा त्यामागे काही प्रयोजन असल्याशिवाय देण्यात येत नाही. अगदी गावांच्या नावांमागेही अशीच काही कारणे असतात.
उदाहरणार्थ, पुण्याजवळील आळंदीचे पूर्वीचे नाव अलंकापुरी होते हे आपल्याला उपलब्ध साहित्यातून कळतं. एकनाथांच्या या प्रचलित ओळीतूनही हे स्पष्ट होतं:
सर्व सुखाची लहरी । ज्ञानाबाई अलंकापुरी ।। शिवपीठ हे जुनाट । ज्ञानाबाई तेथें मुगूटं ।।
कालांतराने या गावाचं नाव आळंदी पडलं. कारण तिथे भरभरून तत्त्वज्ञान देणारा ज्ञानदेव बसल्याने, तेथे गेल्यावर किंवा ज्ञानेश्वरांचं साहित्य वाचल्यावर जिज्ञासू माणूस तृप्त होऊन ‘आलं ददाती’ म्हणजेच ‘आता पुरे’ असं म्हणतो. म्हणून आलं ददाती इति आलंदी किंवा आळंदी असं त्या गावाचं नाव पडलं.
अशाच प्रकारे पुणे शहराचे नामकरण मुठा नदीच्या काठावर, कसबा पेठेत वसलेल्या ‘श्री पुण्येश्वर महादेवा’वरून करण्यात आले होते. दुर्दैवाने आज श्री पुण्येश्वर महादेवाचे फक्त नावच राहिले. प्रत्येक गावाच्या नावामागे काहीतरी इतिहास आहे. अर्थ नसलेली किंवा विनाकारण देऊन टाकलेली गावांची नावं आपल्याला क्वचितच आढळून येतात.
बहुधा आपण यापूर्वी कधीही या एका विचित्र प्रश्नाबद्दल विचार केला नसेल. जरी आपण असा विचार केला असला तरी हा प्रश्न मूर्खपणाचा आहे असा विचार करून त्याबद्दलचं उत्तर शोधण्याचं काम आपण कधीच केलं नसेल. तो प्रश्न म्हणजे, जर न्यूझीलंड असेल तर ओल्ड झीलंड कुठे आहे?
या प्रश्नाचे उत्तर जाणून घेण्यासाठी आपल्याला सर्व ‘न्यू’ ठिकाणांबद्दल थोडे बोलावे लागेल. अशा ठिकाणांचे नाव बहुधा जुन्या ठिकाणांच्या नावांवरून आले आहे. एक नकाशा घ्या आणि तुम्हाला त्यापैकी बरेच काही सापडेल: न्यूयॉर्क, न्यू मेक्सिको, न्यू हॅम्पशायर, न्यू जर्सी, न्यू ऑर्लिन्स. युरोपियन शोधकांना त्यांच्या मूळ देशातून स्थानाचे नाव घेण्यास आवडत असे. त्याच मूळ देशातील स्थानाला ‘न्यू’ उपसर्ग जोडणे आणि त्या नावाप्रमाणे असलेल्या ठिकाणी ‘न्यू-‘ असे नाव देणे हे काम युरोपीय प्रवासी अनेक वर्षांपासून करत आले आहेत.
हे डच प्रवासी-संशोधकांमध्ये खूप लोकप्रिय होते आणि म्हणूनच नेदरलँड्सवर आधारित ठिकाणांची नावे शोधणे सामान्य आहे. उदाहरणार्थ, न्यू नेदरलँड (आता न्यूयॉर्क), न्यू ॲमस्टरडॅम (आता न्यूयॉर्क शहर), न्यू हार्लेम (आता फक्त हार्लेम). न्यूझीलंडही त्याला अपवाद नाही.
१६४२ साली डच नेव्हिगेटर हाबेल जॅन्झून तस्मान हा न्यूझीलंडमधील सर्वात मोठे बेट असलेल्या दक्षिण बेटावर पोहोचणारा पहिला प्रवासी संशोधक होता. म्हणून जेव्हा डच कार्टोग्राफर या जागेचे नाव ठरवणार होते, तेव्हा त्यांनी हे नाव डच सागरी प्रांताच्या झीलँड वरून ठेवले. याचे मूळ नाव ‘निउ झेलँट’ असे होते.
झीलँड हा नेदरलँडचा सर्वात पश्चिमी आणि अत्यंत कमी लोकसंख्येचा प्रांत आहे. हा प्रांत बेल्जियमच्या अँटवर्पच्या वायव्येस स्थित आहे. पृथ्वीवरील कोणत्याही दोन बिंदूंचे जास्तीत जास्त अंतर १२ हजार ४५० मैल इतके आहे. तर ओल्ड झीलंड अर्थात मूळ झीलँड आणि न्यूझीलँड मधील अंतर ११ हजार ६०० मैल इतके आहे. म्हणजेच जवळपास पृथ्वीवरील कोणत्याही दोन बिंदूंचे जास्तीत जास्त अंतराइतकेच!
नव्याने शोधलेल्या नावांचा हाच युरोपीय ‘ट्रेंड’ बहुधा भारतीयांनी पुढे सुरु ठेवला आणि न्यू दिल्ली, नवी मुंबई, अशी भारतातील शहरांची नावे होऊ लागली.
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.