आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक, युट्युब
पुण्यातील राष्ट्रीय सुरक्षा अकादमी ही देशातील सर्वांत मोठी प्रशिक्षण संस्था आहे जिथे, एकाच ठिकाणी भूदल, नौदल आणि हवाईदलाच्या शिकाऊ उमेदवारांना प्रशिक्षण दिले जाते. लष्कराच्या तिन्ही दलाच्या उमेदवारांना प्रशिक्षण दिले जाते, असे हे जगातील एकमेव ठिकाण आहे. लष्कर आणि सुरक्षेच्या दृष्टीने ही इमारत किती महत्त्वाची आहे, हे वेगळे सांगण्याची गरज नाही.
पुण्यातील खडकवासलापासून जवळ असणाऱ्या एनडीएच्या भव्य जागेतील एका इमारतीला सुदान ब्लॉक म्हटले जाते. भारतीय सुरक्षा दलासाठी जवान प्रशिक्षित करणाऱ्या इतक्या महत्त्वाच्या इमारतीला सुदान, आफ्रिकेतील एका देशाचे नाव का बरे देण्यात आले असेल? यामागचा इतिहास माहिती करून घेण्यासाठी हा लेख शेवटपर्यंत वाचा.
दुसऱ्या महायु*द्धात भारतीय ब्रिटीश लष्कर हे सर्वात मोठे सैन्य दल होते. भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीचे नेतृत्व करणाऱ्या नेत्यांनी ब्रिटिशांना दुसऱ्या महायु*द्धात पाठींबा देण्याचे ठरवले.
फक्त सैनिकच नाही तर पैसे, धान्य, आवश्यक साधने अशा सगळ्या स्वरुपात भारताने ब्रिटनला मदत केली आणि त्या बदल्यात ब्रिटनने भारताला स्वातंत्र्य देण्याचे कबुल केले.
बंगालच्या दुष्काळी भागातील लोकांसाठी जमवलेले अन्न हे ग्रीसच्या यु*द्धभूमीवर लढणाऱ्या सैनिकांना पाठवण्यात आले. या यु*द्धात सहभागी होण्यासाठी भारताच्या कानाकोपऱ्यातून सैनिक भरती झाले होते. या सैन्याच्या जोरावरच ब्रिटिशांनी अनेक ठिकाणी यश मिळवले. पूर्व आणि उत्तर आफ्रिकेत तर भारतीय सैन्याने आपल्या पराक्रमाची शर्थ केली होती.
या प्रदेशात मित्र राष्ट्रांच्या ज्या वसाहतींवर अक्ष राष्ट्रांनी कब्जा मिळवला होता. या वसाहती अक्ष राष्ट्रांच्या तावडीतून सोडवून त्या स्वतंत्र करण्यात ब्रिटीश भारतीय फौजांनी खूप मोठी कामगिरी बजावली आहे.
त्याकाळी सुदान देश हा ब्रिटीशांची वसाहत होता, ज्यावर इटलीने कब्जा केला होता. इटलीविरुद्ध लढाई करून ब्रिटीश भारतीय फौजांनी सुदानला स्वतंत्र केले.
आपल्याला मुक्त करणाऱ्या सैनिकांविषयी आदर व्यक्त करत सुदानने त्याकाळी ब्रिटीश भारतीय सैन्याला एक लाख ब्रिटीश पौंड म्हणजेच चौदा लाख रुपये, इतका निधी दिला होता. हा निधी ब्रिटीशांनी भारताला स्वातंत्र्य दिल्यानंतर भारताकडे सुपूर्द केला. त्यातही फाळणीनंतर हा निधी आल्याने यातील काही रक्कम पाकिस्तानला तर काही रक्कम भारताकडे आली. पाकिस्तानला तीस हजार पौंड तर भारताला यातील सत्तर हजार पौंड अशी विभागणी करण्यात आली.
भारताला मिळालेल्या सत्तर हजार पौंड वापरूनच पुण्यातील ही एनडीएची इमारत उभारण्यात आली.
१९४९ साली पंडित जवाहरलाल नेहरूंच्या हस्ते या इमारतीची पायाभरणी करण्यात आली. करड्या रंगाच्या विटांनी बांधलेली ही इमारत खूपच सुंदर आणि भव्य आहे. याचे घुमटाकार बांधकाम आपल्या ऐतिहासिक वास्तुकलेची साक्ष देते.
सुदानच्या स्वातंत्र्यासाठी ज्या भारतीय जवानांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली, त्यांचे बलिदान कायम स्मरणात राहावे म्हणूनच या पैशातून बांधलेल्या या इमारतीला सुदान ब्लॉक हे नाव देण्यात आले.
पहिल्या आणि दुसऱ्या महायु*द्धात ब्रिटीश भारतीय सैन्याने अनेक ठिकाणी आपल्या पराक्रमाची मोहोर उमटवली. भारतीयांचा हा पराक्रम कालौघात विसरला जात आहे. ब्रिटिशांच्या वतीने भारतीय जवानांनी दूरदूरच्या प्रदेशात जाऊन पराक्रमाची शर्थ केली. हा सुदान ब्लॉक असाच एका पराक्रमाची आणि भारतीय जवानांनी निस्वार्थपणे दिलेल्या बलिदानाची साक्ष देत आहे.
दुसऱ्या महायु*द्धात फाळणीपूर्व भारतातील २३ लाख जवानांनी भाग घेतला होता. यातील ८९ हजार जवानांनी या यु*द्धात हौतात्म्य पत्करले होते. इटली, ग्रीस, फ्रांस, मलाया, सिंगापूर, बर्मा, हॉंगकॉंग, बोर्निओ, सिरीया, लेबनॉन, इराक, पर्शिया, पूर्व आफ्रिका, एरिट्रिया, अशा अनेक ठिकाणी भारतीय जवानांनी यु*द्धात सहभाग घेतला आणि आपल्या पराक्रमाने ब्रिटिशांना विजय मिळवून दिला. जगाला फॅसिस्ट शक्तीच्या क्रू*र विळख्यातून सोडवले, असे म्हटल्यास वावगे ठरणार नाही. यातील टोब्रुक, मॉंटे कॅसिनो, कोहिमा आणि इंफाळ अशा काही महत्त्वाच्या लढायांना आजही उजाळा दिला जातो.
रोमपासून रंगूनपर्यंत पराक्रमी भारतीय जवानांची स्मारके बांधलेली आहेत. या यु*द्धात खूप मोठ्या संख्येत भारतीय जवानांनी स्वेच्छेने भाग घेतला होता. या भारतीय जवानांच्या शौर्याची यथोचित दखलही घेतली गेली. ब्रिटन लष्करातील सर्वोच्च समजला जाणारा व्हिक्टोरिया क्रॉस पुरस्काराने अनेक भारतीय सैनिकांना सन्मानित करण्यात आले.
कित्येक सैनिकांना या यु*द्धात यु*द्धकैदी म्हणून पकडण्यात आले. शिवाय, स्वयंपाकी, शिंपी, मेकॅनिक, धोबी, चपला शिवणारे असे कित्येक सैनिकांसाठी काम करणारे कित्येक कारागीरही होते. या लोकांच्या बलिदानाची गाथा कधी लिहिलीच गेली नाही.
भारतीय सैन्य ब्रिटिशांच्या मदतीला धावले नसते तर ब्रिटिशांना या यु*द्धात विजय मिळवणे खूपच कठीण गेले असते. तत्कालीन ब्रिटीश पंतप्रधानांनी देखील हे मान्य केले होते.
या यु*द्धाच्या आणि भारतीय सैनिकांच्या बलिदानाच्या आठवणी या सुदान ब्लॉकच्या रुपात जिवंत राहिल्या आहेत. पूर्वी एनडीएच्या प्रशिक्षण केंद्रात परदेशी उमेदवारांनाही प्रशिक्षण दिले जात असे. या इमारतीत सुदानच्या काही प्रशिक्षणार्थी उमेदवारांनीही यापूर्वी प्रशिक्षण घेतले आहे.
सुदानच्या स्वातंत्र्यात भारतीय सैन्याने दिलेल्या बलिदानाप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी म्हणून सुदानने काही रक्कम भारताला देऊ केली आणि या कृतज्ञतेचे स्मारक म्हणजेच हा पुणे येथील एनडीएचा सुदान ब्लॉक. या दोन देशातील संबंधांना हे स्मारक नेहमीच बळकटी देत राहील यात शंका नाही.
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक, युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.
