आमचे सर्व लेख आणि व्हिडीओ मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | युट्युब
जगभरात लोक एकमेकांना भेटतात तेव्हा हस्तांदोलन करतात. हस्तांदोलन करून एकमेकांचे स्वागत करण्याची आणि शुभेच्छा देण्याची हो युरोपियन पद्धत सध्या भारतातही बऱ्यापैकी रुजलेली असताना, कोरोना विषाणूच्या जगभरातील वाढत्या प्रादूर्भावाचा पार्श्वभूमीवर ही पद्धत लुप्त होण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.
हस्तांदोलनामुळे कोरोनाचा संसर्ग वाढण्याचा धोका लक्षात घेता, हस्तांदोलनाऐवजी जगभरात भारताच्या पारंपरिक नमस्काराच्या पद्धतीचा अवलंब केला जात आहे. अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि ब्रिटनचे प्रिन्स चार्ल्स यांनी देखील हस्तांदोलनाच्या पध्दतीला फाटा देत नमस्कार करण्याचा भारतीय पद्धतीचा स्वीकार केला आहे.
भारतात जरी नमस्कार आणि मुजऱ्याची परंपरा असली तरी जगभर अस्तित्वात असलेली ही हस्तांदोलनाची परंपरा देखील फार प्राचीन काळापासून अस्तित्वात आहे. तिचा उगम कसा झाला यासंदर्भात अनेक थियरीज आहेत.
एका लोकप्रिय थियरीनुसार हस्तांदोलन दोन शत्रूमधील वैमनस्य मिटल्याची खूण मानली जायची. जेव्हा दोन लोक उजव्या हाताने हस्तांदोलन करतात आणि त्यांना जोराने झटके देतात तेव्हा कुठे शस्त्र लपवले असेल तर ते शस्त्र तत्काळ गळून पडते. यामुळे हस्तांदोलनाच्या माध्यमातून समोरची व्यक्ती आपल्यावर हल्ला करण्यासाठी हत्यार घेऊन तरी आली नाही ना याची पुष्टी झाल्यावरच शांतता चर्चा सुरू केली जात असे. दोन विरोधी दलातील हस्तांदोलन हे यामुळे शांततेचे आणि तहाचे प्रतीक मानले गेले आहे.
इतकंच नाही हस्तांदोलनाला अजून एका थियरीनुसार प्रेम आणि बंधुत्वाची भावना बळकट असल्याचे लक्षण मानले जात होते. इतिहासकारांच्या मते प्राचीन काळी कुठला करार झाल्यास अथवा कुठली नवीन युती झाल्यास हस्तांदोलन करून आपण एकरूप असल्याचे दर्शवले जात होते.
हस्तांदोलनाचा पहिला पुरावा इसवी सन पूर्व नवव्या शतकातील एका भिंतीवर कोरलेल्या शाळेच्या रुपात आढळून येतो. हे एक चित्र असून यात एसायरीयन राजा आणि बॅबिलोनियन राजा एकमेकांशी हस्तांदोलन करताना आढळून येत आहेत. महान इटालियन कवी होमरने आपल्या इलियड आणि ओडिसीसारख्या महान रचनांमध्ये देखील संकल्प आणि परस्पर विश्वास दर्शवण्यासाठी हस्तांदलोन करण्याचे प्रसंग रेखाटले आहेत.
इसवी सन पूर्व पाचव्या आणि चौथ्या शतकातील ग्रीक परंपरेतील विविध कलाकृतींमध्ये देखील हस्तांदोलनाचे उत्तम चित्रण करण्यात आले आहे. रोमन काळातील काही नाण्यांवर देखील हस्तांदोलनाचे चित्र स्पष्टपणे आढळून येते. रोमन काळात हस्तांदोलनाचा प्रकार जरा वेगळा होता, यात हस्तांदोलन करताना एकमेकांच्या भुजा पकडल्या जात होत्या. या माध्यमातून समोरील व्यक्तीकडे कुठलं हत्यार आहे की नाही याची चाचपाणी केली जात होती.
प्राचीन काळात हस्तांदोलन जरी वेगवेगळ्या कारणांसाठी केलं जात होतं, तरी त्याचा सामान्यपणे स्वागतासाठी वापर हा फार अलीकडे ३०० वर्षांपासून केला जातो आहे. १७ व्या शतकात युरोपीय देशातील लोकांना हॅट काढून एकमेकांना अभिवादन करण्यापेक्षा हस्तांदोलनाची पद्धत अधिक सोईची आणि उत्तम वाटल्यामुळे त्यांनी या पद्धतीचा अवलंब केला. १८ व्या शतकात यासंबंधी एक नियमावली देखील तयार करण्यात आली होती.
आता सध्याच्या कोरोना महामारीच्या काळात हस्तांदोलनाची प्रथा लुप्त होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. याआधी १९२० साली जेव्हा महामारी आली होती, तेव्हा देखील अशीच आशंका व्यक्त करण्यात आली होती. त्यावेळी काही देशात हस्तांदोलन टाळून भारतीय पद्धतीने हात जोडून स्वागत करण्याची परंपरा उपयोगात आणण्याचे आदेश तत्कालीन शासनांनी दिले होते.
२०१५ साली एका इस्पितळाने देखील ‘हँडशेक फ्री झोन’ तयार करून या मार्गाने पसरणाऱ्या संसर्गजन्य आजारांना पायबंद घालण्याचा प्रयत्न केला होता.
कोरोनामुळे ताळेबंद असलेल्या बहुतांश देशांनी आता आपली अर्थव्यवस्था पुनश्च पूर्वपदावर आणण्यासाठी प्रयत्न सुरू केले आहे. यासाठी लॉकडाऊन उठवून नागरिकांवरील निर्बंध हटवले जात आहेत. बीबीसी या वृत्तवाहिनीनुसार काही काळाने जगात हस्तांदोलन करणारे आणि गळाभेट घेणारे यांचा एक गट आणि सोशल डिस्टंसींगचे पालन करून आपलं वेगळेपण जपणाऱ्या लोकांचा देखील एक गट तयार होणार आहे.
काही वर्षांपासून हस्तांदोलनाला फाटा देत अमेरिकन तरुणाईत आपआपल्या मुठीची टक्कर करून स्वागत करण्याचा प्रकार वाढत होता, पण हा प्रकार देखील आता लोकप्रिय न होता हस्तांदोलनाप्रमाणे लुप्त होतो की काय अशी परिस्थिती आहे.
सध्या जगभरात भारत, चीन आणि जपान या पौर्वात्य देशातील प्रचलित नमस्काराच्या परंपरेचे स्वागत केले जात आहे. गळाभेट आणि चुंबन या सारख्या गोष्टी तर आता अशा महामारीमुळे सार्वजनिक ठिकाणी घडणार नाही, अशीच परिस्थिती निर्माण झाली आहे.
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.