आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब
चंद्र. पृथ्वीचा नैसर्गिक उपग्रह!
लहानपणापासून आपण त्याला चांदोमामा म्हणत मोठे झालो. आपल्या आधीच्या, आपल्या आणि आपल्या नंतरच्या पिढीचाही हा मामाच! बालपणी आपण चांदोबाच्या गोष्टी ऐकल्या, नंतर थोडे मोठे झाल्यावर अनेक कवींच्या कवितेतून त्याची विविध रुपं पहिली. नंतर भरती ओहोटी आणि ग्रहणासारख्या नैसर्गिक घटनांतील त्याची भूमिका जाणून घेतली. अमावास्येच्या रात्री तो दिसत नाही आपल्याला म्हणून अमावस्येला आपण कुठल्याच कामाचा शुभारंभ करत नाही. ही अंधश्रद्धा असली तरी अमावस्येची सुनिसुनी रात्र आपल्याला भकासच भासते हे मात्र नक्की.
खरे तर तो आपल्यापासून हजारो-लाखो किमी दूर असूनही आपल्या जगण्याचा तो एक अविभाज्य भाग आहे. आकाशात चंद्र नसेल तर काय होईल? कल्पना करा बरं जरा… नाही ना करवत?
माणसाला सुरुवातीपासून चंद्राचे कुतूहल आहे. म्हणूनच आधी उपग्रह पाठवून नंतर प्रत्यक्ष माणूस पाठवून आपण चंद्राविषयी माहिती घेत राहिलो. माणसाने चंद्रावर पाउल ठेवले, त्यालाही अर्धशतक उलटून गेले. पण, चंद्रावर जाण्याची आणि चंद्राबद्दल जाणून घेण्याची उस्तुकता काही संपली नाही. याच उत्सुकतेचे रुपांतर इर्षेत होत गेले. मग एकामागून एक सगळ्याच देशांना चंद्रावर जाण्याची ओढ लागली. काहींनी माणूस पाठवला तर काही देशांनी उपग्रह पाठवले. हे उपग्रह नेहमी चंद्रावरील घडामोडींची माहिती आपल्याला देत असतात. भविष्यात कधीतरी चंद्रावरही राहायला जाण्याचे स्वप्न अनेकजण पाहत आहेत.
सोव्हिएत युनियनने चंद्राभोवती आपले स्फुटनिक यान पाठवल्यानंतर अमेरिकेलाही चंद्रावर आपला हक्क सांगण्याची खुमखुमी आलीच. असे म्हणतात की सोव्हिएत युनियनला आपली ताकद दाखवून देण्यासाठी अमेरिकेने चंद्रावर अ*णुस्फो*ट करण्याचे नियोजन केले होते.
अमेरिकेन सैन्याने आणि शास्त्रज्ञांनी यासाठीची सगळी तयारी केली होती. अगदी शेवटच्या क्षणी मात्र आपल्या या कृत्याचा भयंकर परिणाम होईल याचा विचार करून अमेरिकेने हे पाऊल मागे घेतले आणि त्याऐवजी अपोलो मिशनची आखणी केली.
अमेरिका आणि रशिया दरम्यानच्या शीतयु*द्धात बिचाऱ्या चंद्राचा काय दोष?
तरीही, या दोन बलाढ्य राष्ट्रांनी आपल्या यु*द्धात विनाकारण चंद्राला ओढले होते. आता हे वाचून आपल्याला नक्कीच असे वाटेल की यापेक्षा चंद्राच्या साक्षीने आणाभाका घेणारे प्रियकर प्रेयसी आणि चंद्राची उपमा देऊन कविता करणारे कवी हजार पटीने परवडले. पण, अशी इर्षा आणि विज्ञानाचा असा वि*ध्वंस नको!
अमेरिकेच्या हवाई दलाने चंद्रावर अ*णुबॉ*म्ब टाकण्याची योजना आखली होती. याला त्यांनी अधिकृतपणे “अ स्टडी ऑफ ल्युनार रिसर्च फ्लाईट्स ऑर प्रोजेक्ट ए119” असे नाव दिले होते. चंद्राच्या पृष्ठभागावर अ*णुबॉ*म्बचा स्फो*ट घडवण्यासाठीच त्यांनी खास हे मिशन आखले होते.
हा स्फो*ट इतका मोठा असणार होता की, पृथ्वीवरून उघड्या डोळ्यांनी पाहणाऱ्यालाही हा स्फो*ट दिसला असता. यातून अमेरिकेच्या सैन्याचे शक्तीप्रदर्शन करण्याचा उद्देश साध्य झाला असता. १९५८ साली ही योजना आखली गेली होती. त्याच्या आधीच एकवर्ष म्हणजे १९५७ साली रशियाने स्फुटनिक-१ हे यान अवकाशात पाठवले होते.
चंद्रावर अ*णुस्फो*ट करण्याच्या या मिशनचे नेतृत्व दिले होते, शास्त्रज्ञ कार्ल सेगन याच्याकडे. कार्ल तेव्हा अगदी तरुण होते. या अ*णुस्फो*टासाठी आवश्यक ती माहिती तयार करण्याचे काम त्यांच्यावर सोपवण्यात आले होते. सेगन यांनी नंतर स्वतःहून या मिशनला विरोध केला आणि ते उघडपणे अ*णुशक्तीचा वापर करण्याच्या विरोधात बोलू लागले. खरे तर १९९९ साली सेगन यांचे आत्मचरित्र लिहिले जात असतानाच या गुप्त मिशनविषयी त्यांनी माहिती दिली. त्यांचे चरित्रकार के डेव्हीडसन यांनी ही माहिती उघड केली होती.
आपण खरेच चंद्रावर असा काही स्फो*ट केला आणि त्याचे पृथ्वीवरील जीवनचक्रावर काही विपरीत परिणाम झाले तर आपल्या देशाला चहूबाजूंनी टीकेला तोंड द्यावे लागेल, याची जाणीव अमेरिकेला झाली.
या मिशनचे नेतृत्व करणारे लिओनार्डो रॅफेल यांनी २००० साली या मिशनची सगळी माहिती उघड केली. त्या संबंधित कागदपत्रेही प्रकाशित केली मात्र अमेरिकन सरकारने कधीच याचा कबुलीजबाब दिला नाही. त्यांनी नेहमीच हा दावा नाकारला.
त्यानंतर २०१० साली आणखी एक धक्कादायक प्रकार उघडकीस आला. जर अमेरिकेचे चंद्रावर अ*णुस्फो*ट करण्याचे मिशन यशस्वी झाले तर त्याला प्रत्युत्तर म्हणून रशियाने देखील चंद्रावर अ*णुस्फो*ट घडवण्याची तयारी केली होती. रशियालाही नंतर उपरती झाली आणि चहुबाजूंनी टीकेचा गदारोळ उठेल या कल्पनेनेच त्यांनी आपल्या या मिशनला तिलांजली दिली.
पृथ्वीच्या एकमेव नैसर्गिक उपग्रहाला जर आपण काही हानी पोहोचवली तर त्याचे परिणाम चांगले होणार नाहीत. सगळीकडून आपला धिक्कार केला जाईल. याची दोन्ही देशांना जाणीव झाली आणि इर्षेच्या भावनेतून दोन्ही देश बाहेर पडले. यासाठी खरे तर आपण सेगनचे आभार मानायला हवेत. त्यांनी मांडलेल्या गणितातून चंद्रावर उत्सर्जित होणाऱ्या रेडीओअॅक्टीव्ह किरणांचा पुढे जर चंद्रावर वस्ती करण्याची वेळ आलीच तर काय परीणाम भोगावे लागतील याचा त्यांनी जो अंदाज बांधला त्यामुळेच दोन्ही देशांनी आपले हे शक्तीप्रदर्शन करण्याचे खूळ डोक्यातून काढले.
अमेरिकेचे तत्कालीन अध्यक्ष जॉन एफ. केनेडी यांनी १९६३ साली “पर्शिअल न्युक्लीअर टेस्ट बॅन ट्रिटी” अंमलात आणली. या करारामुळे जमिनीखाली, पाण्यात किंवा अवकाशात कुठेही अणुचाचणी करण्यावर बंदी घालण्यात आली. अण्वस्त्रांच्या वापरावर बंदी घालण्यासाठी हा करार करण्यात आला.
शीत यु*द्धाच्या काळातील परिस्थिती आणि आत्ताची परिस्थिती यामध्ये बराच फरक पडला आहे. तेव्हा अमेरिका आणि रशिया या दोनच देशांकडे अ*ण्व*स्त्रे होती. आता अ*ण्व*स्त्रधारी देशांची संख्या वाढली आहे. शिवाय, द्विपक्षीय आ*ण्विक क्षेपणास्त्र करार आणि मध्यस्थ आ*ण्विक दल (इंटरमिजिएट न्यूक्लियर फोर्सेस (आयएनएफ)) हे दोन्ही करार लवकरच संपुष्टात येणार आहेत. या दोन्ही करारांचे पुन्हा पुनर्जीवन होईल की नाही याची शाश्वती नाही. त्याबद्दल कोणीही बोलताना दिसत नाही.
मध्यस्थ आ*ण्विक दलाचा करार जर संपुष्टात आला तर अनेक छोटी-मोठी नवी अ*ण्वस्त्रे निर्माण केली जाण्याचीच जास्त शक्यता आहे. परंतु पुन्हा कुणाला चंद्रावर जाऊन अणुबॉ*म्बचा स्फोट घडवण्याची दुर्बुद्धी होऊ नये, किमान एवढीच अपेक्षा आहे!
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा: फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.