आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब
लेखक – मनोज शेडबाळकर
पूर्वसूत्र:
११ इस्रायली खेळाडूंच्या दुर्दैवी मृत्यूबरोबर १९७२ च्या म्युनिक ऑलंपिकमध्ये सुरू असलेला भीषण घटनाक्रम संपुष्टात आला. संपूर्ण इस्राईल दु:खात बुडाला. या घटनेमुळे ऑलंपिक चळवळीवर एक कधीही न विसरता येणारा काळा अध्याय कोरला गेला. भल्या पहाटे ऑलंपिक व्हिलेजमध्ये सुरू झालेले नाट्य ज्या पद्धतीने विमानतळावर संपले, सर्वच्या सर्व खेळाडूंना ज्या भयानक रीतीने मरण आले, तो बहुदा इस्राईलला बसलेला सर्वात मोठा धक्का असावा.
ऑलिम्पिक खेळ पुढे सुरूच राहिले. इस्रायली टीम खेळ अर्धवट सोडून लगेचच मायदेशी परतली. नक्की काय घडले ते संपूर्ण जगाने “लाईव्ह” बघितलेच होते. परतलेल्या खेळाडूंनीही बरीच माहिती पुरवली. दुसऱ्या महायुद्धाचे व्रण बरे होत असतानाच घडलेल्या या घटनेमुळे ‘या हत्याकांडाच्या सूत्रधारांना शासन मिळाले पाहिजे‘ ही मागणी इस्राईलमध्ये मूकपणे जोर धरू लागली.
१४ मे, १९४८ रोजी निर्माण झालेला इस्राईल अस्तित्वात आल्यापासून सदैव अस्तित्वासाठीच लढतो आहे – निसर्गाशी, परिस्थितीशी आणि चहुबाजूने वेढलेल्या शत्रुराष्ट्रांशी. शेजारी देशांसोबत झालेली यु*द्धे, मिळवलेले विजय आणि त्यासाठी द्यावी लागलेली किंमत यांतून इस्राईलला कधीच उसंत मिळाली नाही.
या संघर्षांना एक संधी मानून शस्त्रास्त्रांच्या मार्गाने आपली पाळेमुळे घट्ट करणारे इस्रायली सैनिक आणि त्यांच्यावर देशाच्या रक्षणाची मदार सोपवणारी “इस्रायली विचारधारा” जशी अस्तित्वात होती तसेच अबी नाथनसारखे शांततामय मार्गाचा आग्रह धरणारेही काही विचारवंत होते, या सर्व परिस्थितीवर शांततेने तोडगा निघू शकेल यावर त्यांचा विश्वास होता. तेही आपले विचार पुढे मांडत होते.
यु*द्धमार्गाने मिळाणार्या न्यायाचं रक्तरंजित मोल त्यांना अस्वस्थ करत होतं. लढायांतून व रक्तपातातून काय साध्य होणार हा त्यांचा प्रश्न रास्त होता.
११ खेळाडूंच्या हत्येला इस्राईल सहजासहजी विसरणार नाही, याचा बदला नक्की घेतला जाईल याची खात्री सामान्य इस्रायली नागरिकाला होतीच. पण कधी???
इस्रायल सरकारने लगेचच उत्तर दिले, हत्याकांडाच्या तिसर्याच दिवशी.
८ सप्टेंबर, १९७२- ७५ इस्रायली विमानांनी सिरीया आणि लेबेनॉनमधल्या १० पीएलओ (पॅलेस्टाइन लिबरेशन ऑर्गनायझेशन) छावण्यांवर ह*ल्ला चढवला. हवाई हल्ल्यात २०० पीएलओ सैनिक ठार झाले व शेकडो जखमी झाले. लेबेनॉनच्या सीमेपार इस्रायली सैनिकांच्या तुकड्या उतरवून पॅलेस्टाईन द*हश*तवाद्यांवर ह*ल्ले चढवले. या धामधुमीत इस्रायली लढाऊ विमानांनी लेबेनॉनची तीन विमाने पाडली, या ह*ल्ल्यामध्ये इस्रायलनेही दोन विमाने गमावली.
इस्राईलचं दुसरं पाऊल होतं ‘कमिटी एक्स’. म्युनिकच्या घटनेला इस्राईलचं प्रत्युत्तर कशा स्वरूपाचं असावं हे ठरवण्यासाठी पंतप्रधान गोल्डा मेअर यांनी स्वतःच्या नेतृत्वाखाली ही कमिटी स्थापन केली. या कमिटीवर संरक्षण मंत्री मोशे दायान, जनरल एहरॉन युरीव्ह आणि मोसाद डिरेक्टर झुवी झमीर होते.
या कमिटीने एकच नि:संदिग्ध निष्कर्ष काढला.
“म्युनिकच्या मारेकर्यांना शासन करायचे असेल आणि भविष्यातल्या द*हश*तवादी ह*ल्ल्यांना रोखायचे असेल तर द*हश*तवाद्यांच्या सल्लागारांना, ऑपरेशन प्लॅनर्सना आणि ज्यांचा ह*त्याकांडामध्ये प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्षपणे सहभाग होता त्या सर्वांना ठार मारणे.”
वेगवेगळ्या देशात विखुरलेल्या आणि वेगवेगळ्या नावाने वावरणार्या २० ते ३५ पीएलओ अधिकारी व ब्लॅक सप्टेंबर या द*हश*तवादी संघटनेच्या उच्चपदस्थांची यादी मोसादने या कमिटीकडे सोपवली. पीएलओ व ब्लॅक सप्टेंबरच्या अधिकार्यांची संख्या आणि ऑपरेशनचा आवाका लक्षात येताच गोल्डा मेअर थोड्या सबुरीने पावले उचलू लागल्या.
इस्रायली जनता आणि सैन्यदलातील अधिकार्यांच्या दबावामुळे त्यांनी ऑपरेशनला होकार दिला पण थोड्या नाखुशीनेच. इस्रायली विचारवंत आणि लष्करी विचारधारा दोन टोकाच्या मार्गांमधून एखादा मार्ग निघतो आहे का याचीही शक्यता पडताळून पाहिली जात होती.
शेवटी लष्करी विचारधारेनेच उचल खाल्ली. इस्रायलचीच पण इस्रायल बाहेर काम करणारी गुप्तहेर संघटना (overseas intelligence) “मोसाद”, देशांतर्गत गुप्तहेर संघटना “शिन बेट”, लष्करी गुप्तहेर संघटना “अमन”, लष्कराचे एक स्पेशल फोर्स युनिट “सायरेत मत्कल” (Sayeret Matkal), इस्रायली आर्मी, नेव्ही, एअरफोर्स, आणि इस्रायली राजकारणी – हे सर्वजण प्रत्यक्ष / अप्रत्यक्षपणे या ऑपरेशनमध्ये सहभागी झाले. (पुढे इस्रायली सरकारने या ऑपरेशनची जबाबदारी वारंवार नाकारली असली तरी सरकारनेच हेच ऑपरेशन पार पाडले याचेही अनेक पुरावे उजेडात आले.)
गोल्डा मेअर यांनी साशंक मनाने ऑपरेशनला परवानगी दिली. या ऑपरेशनचे उद्दीष्ट फक्त ‘बदला’ हे नव्हते तर द*हश*तवाद्यांच्या मनात भीती उत्पन्न करणे, त्यांच्यावर मृत्यूची द*हश*त बसवणे हे होते. द*हश*तवाद्यांना पकडणे, अटक, खटला वगैरे मार्ग न वापरता फक्त ठार मारणे हेच या ऑपरेशनचे ध्येय ठरले. त्यातही गोळ्या घालण्यासारख्या सोप्या पद्धतीऐवजी ह*त्या करताना मोसाद एजंट्सनी वेगवेगळ्या पद्धती अवलंबून भयानक व वेदनादायी मरण देण्याचेही निश्चित केले.
या सर्व ह*त्या करताना प्रत्येक हत्येला शक्य तितकी प्रसिद्धी देऊन जगभर पसरलेल्या पॅलेस्टीनियन द*हश*तवाद्यांना ‘योग्य संदेश’ मिळेल व यापुढे कोणत्याही इस्रायली नागरिकावर ह*ल्ला करण्याचे एकाही शत्रूला धाडस होणार नाही याचीही मोसादने आखणी केली.
इस्रायली नागरिकांवर झालेल्या ह*ल्ल्याला कसे प्रत्युत्तर मिळते हा अध्याय लिहायला मोसाद, शिन बेट आणि ऑपरेशन पार पाडणारे ‘नागरिक’ सज्ज झाले. मात्र हे हल्ले करताना एकही निष्पाप बळी जाऊ नये याचीही खबरदारी घेण्याच्या स्पष्ट सूचना ऑपरेशन पार पाडणार्या टीम्सना दिल्या गेल्या.
‘जगाच्या पाठीवर कुठेही आपण सुरक्षित नाही, मृत्यू कोणत्याही क्षणी आपल्यावर झडप घालू शकतो’ या जळजळीत वास्तवाची जाणीव दहशतवाद्यांना करून देण्याच्या उद्देशाने सर्व हालचाली सुरू झाल्या. त्यासाठी इस्रायली सरकारला सर्व हालचालींमधून नामानिराळे ठेवून मिळेल त्या मार्गाने व मिळेल ती किंमत मोजून मोसाद एजंट्स माहिती मिळवू लागले.
द*हश*तवाद्यांवर मानसिक दबाव आणण्यासाठी मोसादने आणखी काही चाली खेळल्या. ‘आपल्यावर कोणीतरी सतत पाळत ठेवून आहे’ हा संदेश पोचवण्यासाठी या सर्व ‘टार्गेट्स’ च्या आयुष्यातल्या खाजगी गोष्टींची / दैनंदिन घटनांची यादी त्यांनाच पाठवणे; पीएलओ अधिकारी जिवंत असतानाच बड्या बड्या वर्तमानपत्रात त्यांच्या श्रद्धांजलीचे व निधनाचे लेख छापून आणणे असे उद्योग सुरू झाले.
पाच ते सात वेगवेगळ्या टीम वेगवेगळ्या ठिकाणी टारगेट्स गाठून त्यांना ठार करतील. एका टीममध्ये दोन मारेकरी, या दोन मारेकर्यांना संरक्षण देणारे आणि मदत करणारे त्यांचे दोन बॉडी गार्ड्स, संपूर्ण टीमच्या राहाण्याची अणि वाहनांची सोय करणारे दोन ते तीन एजंट्स, ह*त्येदरम्यानच्या तिथे हजर राहून आयत्यावेळी उद्भवणार्या अडचणींचा सामना करणारे व हत्येनंतर सुरक्षितपणे त्या देशातून बाहेर पडण्याची सोय बघणारे अनुभवी सहा ते आठ एजंट्स.
शस्त्रास्त्रे स्मगल करून संपूर्ण टीमपर्यंत पोहोचविणारे एजंट्स, दोन कम्युनिकेशन एक्स्पर्ट्स अशी टीमची रचना केली गेली. या रचनेमुळे ‘टॉप सिक्रेट मिशन’ वर इतकी मोठी टीम काम करत असूनही बातम्या फुटण्याचे प्रमाण नगण्य होते.
…आणि एक सूडाचा प्रवास सुरू झाला.
१६ ऑक्टोबर, १९७२ –
पहिले लक्ष्य होते Wael Zwaiter (वाईल झ्वेटर).
मोसादच्या मते वाईल हा ब्लॅक सप्टेंबरचा द*हश*तवादी होता व एल् अल् या इस्रायली एअरलाईनच्या एका विमानावर हल्ला करण्याचा अयशस्वी प्रयत्नात त्याचा हात होता. वाईल झ्वेटर या पीएलओचा रोममधील (इटली) काँटॅक्ट होता.
जेवण करून रात्री घरी परतताना इमारतीच्या लॉबीमध्ये दोन तरूण पोरसवदा मोसाद एजंट्सनी त्याला गाठले. सहजच नाव विचारून खात्री केली व अपेक्षित उत्तर मिळताच अत्यंत चपळाईने, अगदी जवळून ११ गोळ्या झाडून ठार मारले. एक गोळी एका मृत खेळाडूसाठी.
अचानक २९ ऑक्टोबरला लुफ्तान्सा एअरलाईन्सच्या एका बोईंगचे रहस्यमयरीत्या अपहरण झाले. अपहरणकर्त्यांच्या मागणीला तत्काळ मान्यता देत जर्मनीने म्युनिक घटनेदरम्यान विमानतळावर जिवंत बचावलेल्या तीन द*हश*तवाद्यांना लगेचच सोडून दिले.
या द*हश*तवाद्यांना मुक्त करताना जर्मनीने इस्राईलला कोणत्याही प्रकारे विश्वासात घेतले नाही. सुटका झालेल्या द*हश*तवाद्यांचे लिबीयामध्ये अभूतपूर्व स्वागत झाले, मुलाखती घेतल्या गेल्या, या मुलाखती जगभर दाखवल्या गेल्या. हत्याकांडाबद्दल बोलताना या द*हश*तवाद्यांच्या चेहर्यावर अभिमान झळकत होता.
सुरूवातीला या ऑपरेशनला साशंक मनाने परवानगी देणार्या गोल्डा मेअरनी आता मोसादला आक्र*मकपणे हालचाली करण्याची पूर्ण मुभा दिली. मोसादने ऑपरेशनचा वेग आणि तीव्रता आणखी वाढवली. Operation Wrath of God ला खर्या अर्थाने सुरूवात झाली. Operation Wrath of God हे संपूर्णपणे छूपे ऑपरेशन होते. २० पेक्षा जास्ती वर्षे सुरू असणार्या या ऑपरेशनमध्ये कमालीची गोपनीयता पाळण्यात आली होती.
८ डिसेंबर, १९७२ – पॅरीस – फ्रान्स.
डॉ. हम्शारी फ्रान्समध्ये आपल्या पत्नी आणि मुलीसोबत राहत होते. पॅलेस्टाईन व इस्राईल यांची सद्यस्थिती, वाद याबाबत फ्रान्समध्ये पॅलेस्टाईनची वैचारिक बाजू मांडणार्या थोड्या लोकांपैकी एक. मोसादच्या मते हम्शारी हे पीएलओचे फ्रान्समधील प्रतिनिधी होते. पॅलेस्टाईनची बाजू मांडण्यासाठी वेगवेगळ्या लोकांना भेटणे, मुलाखती देणे वगैरे हम्शारींचे नित्याचे काम होते.
असेच एकदा एक इटालीयन पत्रकार हम्शारींची मुलाखत घेण्यासाठी आला, मुलाखत घेताना त्याने कुणाच्याही नकळत त्याच्या घराचे अत्यंत बारकाईने निरीक्षण केले. हम्शारी व कुटुंबावर मोसादने पाळत ठेवली होतीच, तो इटालीयन पत्रकारही मोसाद एजंट होता.
एकदा डॉ. हम्शारी व कुणीही कुटुंबीय घरी नसताना काही एजंट्सनी गुप्तपणे प्रवेश मिळवला व टेलीफोनजवळ एक रेडीओ सिग्नलने स्फो*ट करता येण्यासारखा छोटा बाँ*ब लावला व घर बंद करून निघून गेले.
बाँ*ब कुणालाही दिसणार नाही अशा ठिकाणी लावल्याने व घरातील बाकी कोणत्याही वस्तूची हलवाहलव न केल्याने कुणालाही कसलीही शंका आली नाही. दुसर्या दिवशी डॉ. हम्शारींच्या घरातला फोन वाजला, फोनवर बोलायला स्वत: हम्शारीच आले, पलीकडच्या व्यक्तीने नाव विचारले व अपेक्षित उत्तर मिळताच बाँ*बचा स्फो*ट झाला. या स्फो*टात डॉ. हम्शारी जबर जखमी झाले व काही आठवड्यातच त्यांचा मृत्यू झाला.
हम्शारींच्या मृत्यूनंतर मोसादने आणखी एका व्यक्तीवर लक्ष केंद्रीत केले. अली हसन सलामेह. म्युनिक ह*ल्ल्यांमागचा मास्टरमाईंड. मिळेल ती किंमत मोजून याची माहिती मिळवली जात होती. मोसादचा एक गट फक्त याच्याच मागावर राहू लागला. काही दिवसात एका पॅलेस्टाईन तरूणाचा लंडनमध्ये ‘अपघाती’ मृत्यू झाला. गर्दीचा फायदा घेवून त्याला कुणीतरी बसखाली ढकलले व त्यातच त्याचा शेवट झाला.
२४ जानेवारी, १९७३ – निकासिया – सायप्रस.
पीएलओच्या फताह या एका संघटनेचा सायप्रसमधील एक प्रतिनिधी हुसेन अल् बशीर एके रात्री ‘निकासिया’ या सायप्रसच्या राजधानीच्या शहरात हॉटेलमध्ये झोपला असताना त्याच्या पलंगाखाली लपवलेल्या बाँबचा स्फोट झाला. हुसेन अल् बशीरचा तत्काळ मृत्यू झाला. इस्राईलच्या मते हुसेन अल् बशीर हा ब्लॅक सप्टेंबरचा सायप्रसमधील नेता होता, केजीबी शी असलेल्या संबंधांमुळेही तो मोसादच्या हिट्लिस्ट वर होता.
६ एप्रिल, १९७३ – पॅरीस – फ्रान्स.
डॉ बसील अल् कुबैस्सी या एका कायदेतज्ञाला पॅरीसमध्ये गोळ्या घालून ठार केले गेले. मोसादच्या मते डॉ. कुबैस्सींचा ब्लॅक सप्टेंबर संघटनेला शस्त्रे पुरवण्यात हात होता. वाईल झ्वेटर प्रमाणेच हेही रात्री जेवण करून घरी परतत होते व दोन मारेकर्यांनी अगदी जवळून ११ गोळ्या घातल्या. इथेही एका खेळाडूसाठी एक गोळी.
यानंतर तीनच दिवसांनी ९ एप्रिल, १९७३ ला मोसादने ऑपरेशन स्प्रिंग ऑफ युथ पार पाडले. लेबेनॉनची राजधानी बैरूत येथे एक धाडसी छापा. लक्ष्य होते तीन पीएलओ अधिकारी अबु युसूफ, कमाल अड्वन आणि कमाल नास्सर. हे तीनही जण पीएलओचे वरिष्ठ अधिकारी होते आणि म्युनिक ह*ल्ल्यात, वेस्टबँक आणि गाझा पट्टीतल्या सशस्त्र कारवायांमध्ये यांचा मोठा सहभाग होता.
मोसाद आणि सायरेत मत्कल दोन्ही युनीटचे कमांडो या ऑपरेशनची तयारी बरेच दिवसांपासून करत होते. पश्चिम बैरूतमधल्या उच्चभ्रू नागरी भागात कडेकोट बंदोबस्तात वसलेल्या दोन टुमदार इमारतींवर हल्ला करून लक्ष्य टिपण्याची अवघड आणि क्लिष्ट जबाबदारी पेलली होती येहुद बराक आणि योनाथन नेतान्याहू यांनी.
(येहुद बराकने पुढे लष्करप्रमुख, पंतप्रधान, परराष्ट्र मंत्री आणि संरक्षण मंत्रीपदासारख्या महत्वाच्या पदांवर काम केले.)
योनाथन नेतान्याहू – १९७६ च्या ऑपरेशन एंटबेचा सेकंड इन कमांड आणि त्या ह*ल्ल्यामध्ये मारला गेलेला एकमेव इस्रायली सैनिक, याने एंटबे ह*ल्ल्यामध्ये बजावलेली भूमिका इतकी महत्त्वाची होती की त्या ऑपरेशनचे नाव “ऑपरेशन थंडरबोल्ट” असे असताना याला श्रध्दांजली म्हणून तत्कालीन इस्रायली पंतप्रधानांनी “ऑपरेशन योनाथन” असे ठेवले.
९ एप्रिलला इस्रायली क्षेपणास्त्रवाहू नौकांनी नौदलाच्या एका तळावरून कमांडोच्या चार तुकड्या आणि स्पीडबोटींसह लेबेनॉनच्या समुद्र क्षेत्रात प्रवेश केला, समुद्राच्या आत अज्ञात ठिकाणी स्पीडबोटींना पाण्यात सोडले गेले व उरलेले अंतर स्पीडबोटींच्या सहाय्याने पार करून बैरूतच्या समुद्रकिनार्यावर हा सगळा लवाजमा आला, स्पीडबोटींच्या मोटारींचा आवाज येवू नये म्हणून शेवटचे काही मैल या बोटी वल्हवत आणल्या गेल्या. मोसाद एजंट्स बैरूतच्या समुद्रकिनार्यावर भाड्याच्या मोटारींसह तयार होतेच. सर्व कमांडोज व मोसाद एजंट्स मोटारीने १० किलोमीटर अंतर कापून पश्चिम बैरूतमध्ये पोहोचले.
या ऑपरेशनच्या दरम्यान काही मोसाद एजंट्स स्त्री वेषात वावरत होते. चपळ हालचालींसाठी बनवलेला खास स्त्रीवेष, मेकप, विग वगैरेनी सज्ज झालेले हे कमांडोज इमारतींमध्ये प्रवेश मिळवताना सोबत असलेल्या पुरूष कमांडोजसोबत प्रेमीयुगुलाप्रमाणे खेटून चालत होते. (त्यांना याचेही प्रशिक्षण मिळाले होते!) प्रेमीयुगुलांचा एक घोळका या इमारतींच्या प्रवेशद्वारापाशी आला व आपल्या कपड्यांमध्ये लपवलेल्या शस्त्रांसह या सर्वांनी इमारतींमध्ये प्रवेश मिळवला.
इमारतीबाहेरून होणारा द*हश*तवाद्यांच्या साथीदारांचा आणि पोलीसांचा ह*ल्ला थोपवण्यासाठी येहुद बराक आणि त्याचे निवडक कमांडोज प्रवेशद्वारापाशीच दबा धरून राहिले, बाकीचे सर्वजण इमारतींमध्ये शिरले व काही वेळातच त्यांना नेमूद दिलेल्या लक्ष्यांना गोळ्या घालून ठार मारण्यात आले. सोबत असलेल्या एका गटाने महत्त्वाची कागदपत्रे गोळा केली व काही मिनिटांमध्येच सर्वजण सुखरूप बाहेर पडले.
मोसादने लेबेनॉनसारख्या देशातल्या कडेकोट बंदोबस्तात वसलेल्या या इमारतींचे अंतर्गत नकाशे आणि खोल्यांच्या रचनेची इत्यंभूत माहिती मिळवली होती त्यामुळे जिने, दरवाजे आणि पॅसेजमधून हे सर्व कमांडोज लीलया वावरत होते.
तीनही लक्ष्यांना यशस्वीपणे टिपून परतताना इमारतींबाहेर सर्वांना पोलीस आणि दहशतवाद्यांचा किरकोळ प्रतिकार झाला परंतु तो लगेच निपटून सर्वजण मोटारीने पुन्हा समुद्रकिनार्याकडे परतले आणि स्पीडबोटींमधून इस्रायली क्षेपणास्त्रवाहू नौकांवर पोहोचले. मोसाद एजंट्सही या कमांडोजसह इस्रायलला परतले. या संपूर्ण घटनाक्रमासाठी नेमून दिलेला वेळ होता २० मिनिटे, सर्वजण इस्रायलला रवाना झाले तेव्हा एकूण वेळ लागला होता ३० मिनीटे.
याच दरम्यान आणखी एका स्पेशल युनीटच्या, ‘सायरेत तझ्नाहनिम’ च्या १४ कमांडोनी एका इमारतीवर ह*ल्ला करून २० ते ४० पीएफएलपी सैनीकांना ठार मारले. या छाप्यामध्ये २ इस्रायली कमांडो मारले गेले. राहिलेल्या संपूर्ण युनीटने लेबेनॉनबाहेर जाण्यासाठी इस्रायली हवाईदलाच्या हेलीकॉप्टर्सची मदत घेतली.
एक स्पेशल युनीट “सायरेत १३” ने पीएलओच्या उत्तर बैरूतमधल्या एका स्फोटकांच्या वर्कशॉपला आग लावली व उ*ध्वस्त केले. अशाच दोन युनीट्सनी दक्षिण बैरूतमधल्या एका फताह या द*हश*तवादी संघटनेच्या प्रशिक्षण केंद्रावर ह*ल्ला चढवला. आणखी एका पॅराट्रूप युनीटने लेबेनॉनमधल्याच एका दुसर्या शहरातल्या सिडॉन मधल्या पीएलओच्या एका तळावर हल्ला केला व ते उध्वस्त केले.
या संपूर्ण ऑपरेशनमध्ये २ इस्रायली कमांडोज, ३ पीएलओ अधिकारी आणि १०० पेक्षा जास्त पीएलओ सैनीक मारले गेले. बरेच नागरिकही मारले गेले. संपर्काची कमी साधने उपलब्ध असताना, एकाच वेळी शहराच्या वेगवेगळ्या भागात पार पाडलेल्या या ऑपरेशनमध्ये इस्रायली सैनीकांच्या धाडसासोबत अचूक माहिती पुरवणार्या इस्रायली गुप्तचर संघटनांचा मोलाचा वाटा होता.
या ह*ल्ल्याने पीएलओ आणि पीएफएलपी संघटना खर्या अर्थाने हादरून गेल्या. इस्रायल जगात कधीही, कोणत्याही ठिकाणी आणि कोणत्याही मार्गाने ह*ल्ला करू शकतो अशी भिती त्यांना सतावू लागली. (या ऑपरेशनदरम्यान इस्रायलची मोठी डोकेदुखी ‘यासर अराफत’ बैरूतमध्येच होते व सुरूवातीला ह*ल्ला केलेल्या इमारतींपासून केवळ काही मीटर अंतरावर असणार्या दुसर्या एका इमारतीमध्ये लपून राहिले होते. मोसाद ला या गोष्टीची कोणतीही खबर नव्हती!)
ऑपरेशन स्प्रिंग ऑफ युथ हे आजही इस्रायली कारवायांमध्ये मानाचे स्थान पटकावून आहे. हे हत्यासत्र सुरू असतानाच मोसाद एजंट्सनी आणखी एक अविश्वसनीय प्रकार केला. प्रत्येक ‘टारगेट’च्या ह*त्येच्या काही तास आधी त्याच्या कुटुंबियांना एक सहवेदना पत्र (condolence card) आणि फुले पाठवली. पत्रावर एकच ओळ ठसठशीतपणे छापली होती.
“A reminder we do not forget or forgive”
हीच ओळ प्रत्येक ह*त्येच्या दुसर्या दिवशी मध्यपूर्वेतल्या सगळ्या वर्तमानपत्रात छापून आणली गेली. हेच मोसाद एजंट्स मृत इस्रायली खेळाडूंच्या कुटुंबीयांनाही हत्येचे निरोप पोहोचवत होते. मोसाद एजंट्सनी बर्याच पीएलओ अधिकार्यांकडे लेटर बाँ*ब पाठवले.
हे बाँ*ब प्राणघातक ह*ल्ल्यासाठी नव्हते तर फक्त पीएलओ अधिकार्यांवर जरब बसवण्यासाठी होते. ऑपरेशन स्प्रिंग ऑफ युथने मोसाद आणि इस्रायली स्पेशल युनीट्सचाही आत्मविश्वास वाढवला. यानंतर सुरू झाला अव्याहत रक्तपात.
या नंतर दोनच दिवसांनी ११ एप्रिल, १९७३ ला, सायप्रसमधील नेता झैद मुचासीला अथेन्समधील हॉटेलमध्येच बाँ*बस्फो*ट करून ठार केले गेले. झैद मुचासीने हुसेन अल् बशीर ची जागा घेतली होती, ज्याला २४ जानेवारी, १९७३ ला मोसादनेच ठार मारले होते. याच दरम्यान रोममध्ये दोन ब्लॅक सप्टेंबरच्या आणखी दोन सदस्यांच्या मोटारीवर हल्ला झाला व ते त्यामध्ये जखमी झाले.
२८ जुन, १९७३ – पॅरीस
मुहम्मद बुंदिया हा ब्लॅक सप्टेंबर चा फ्रान्समधील अधिकारी, त्याच्या मोटारीच्या सीटखाली एका शक्तिशाली बॉम्बचा स्फोट झाला व त्यातच तो मारला गेला.
४ जानेवारी, १९७८ – लंडन.
सैद हमामी या लंडनमधील पीएलओ अधिकार्याला गोळ्या घालून ठार मारले गेले.
३ ऑगस्ट, १९७८ – पॅरीस – फ्रान्स
पॅरीसमधील पीएलओ कार्यायलावर हल्ला करून तिथला प्रमुख ऐझदीन कलाक आणि त्याचा मदतनीस हमाद अद्नान या दोघांना ठार मारले गेले.
२७ जुलै, १९७९ – कान्स, फ्रान्स
झुहैर मोहसीन या पीएलओ मिलिटरी ऑपरेशन्स हेडला एका कॅसीनो बाहेर गोळ्या मारून ठार केले.
१५ डिसेंबर, १९७९ – सायप्रस
अली सालेम अहमफ आणि इब्राहीम अब्दुल अझीझ या दोघांना खूप जवळून गोळ्या घालून ठार मारले गेले.
१ जुन, १९८१ – ब्रुसेल्स
नईम खादर या बेल्जीयम मधल्या अधिकार्याला ब्रुसेल्स येथे ठार मारले गेले.
१ ऑगस्ट, १९८१ – वॉर्सा – पोलंड
अबु दाऊद या ब्लॅक सप्टेंबर ऑपरेशन कमांडरला गोळ्या मारण्यात आल्या. या हल्ल्यातून अबु दाऊद बचावला.
१ मार्च, १९८२ – माद्रीद – स्पेन
नाबील वादी अरांकी या पीएलओ अधिकार्याला माद्रीद येथे ठार मारले गेले.
१७ जुन, १९८२ – रोम
नझाए मायेर या पीएलओ च्या रोम मधील अधिकार्याला त्याच्या घराबाहेर गोळ्या घालण्यात आल्या. याच्या हत्येसंदर्भात पोलीसांना भेटून परतणार्या कमाल हुसैन या आणखी एका पीएलओ अधिकार्याच्या मोटारीच्या सीटखाली ठेवलेल्या बाँबचा स्फोट झाला व तोही मारला गेला.
२३ जुलै, १९८२ – पॅरीस.
फदल दॅनी या पॅरीसमधील पीएलओ अधिकार्याच्या मोटारीमध्ये ठेवलेल्या बाँबचा स्फोट झाला. त्याचाही मृत्यू झाला.
२१ ऑगस्ट, १९८३ – अथेन्स
ममोन मेरैश या अधिकार्याला त्याच्या मोटारीमध्येच गोळ्या घालून ठार करण्यात आले. गोळीबार करणारे दोन मोसाद एजंट्स मोटारसाईकलींवरून पसार झाले.
१० जुन, १९८६ – अथेन्स
खालीद अहमद नझल या पीएलओच्या उच्चाधिकार्याला तो राहत असलेल्या हॉटेलबाहेर गोळ्या मारून ठार केले गेले.
२१ ऑक्टोबर, १९८६ – पुन्हा अथेन्स!
मन्झर अबु घझाला या पीएलओच्या उच्चाधिकार्याला मोटारीमध्ये स्फो*ट करून ठार केले गेले.
१४ फेब्रुवारी, १९८८ – लिमास्सोल – सायप्रस
सायप्रसमधील लिमास्सोल या एका मोठ्या शहरात एका मोटारीत स्फोट झाला आणि अबु अल् हसन कासीम, हम्दी अड्वान या दोन पॅलेस्टीनीयन तरूणांचा मृत्यू झाला तर आणखी एक जण जखमी झाला.
८ जुन, १९९२ – पॅरीस
पीएलओ इंटेलिजन्स हेड आतीफ बिइसो याला पॅरीसमध्ये गोळ्या मारून ठार करण्यात आले.
या सर्व पीएलओ अधिकार्यांमध्ये हुषार ठरला तो अली हसन सलामेह, मोसादला बरीच वर्षे गुंगारा देण्यात तो यशस्वी ठरला.
२१ जून, १९७३ रोजी लिलहॅमर या नॉर्वे मधील शहरात मोसाद एजंट्सनी एका मोरोक्कन वेटरला अली हसन सलामेह समजून ठार मारले. ही चूक मोसाद्ला बरीच महागात पडली. त्यांचे ६ एजंट्स पकडले गेले. मोसादच्या नॉर्वेमधील घराचा पोलीसांना छडा लागला आणि बरीच महत्वाची कागदपत्रे नॉर्वे पोलीसांच्या हाती पडली व ६ पैकी ५ एजंट्सना तुरूंगवासाची शिक्षा झाली.
१२ जानेवारी, १९७४ ला स्वित्झर्लंड येथे एका चर्चवर मोसाद एजंट्सनी छापा मारून तीन अरबांना ठार मारले. अली हसन सलामेह तिथे असण्याची माहिती चुकीची निघाली. मोसाद एजंट्स तत्काळ तिथून पसार झाले. यानंतर काही दिवसांतच तीन मोसाद एजंट्स अली हसन सलामेहची माहिती मिळविण्यासाठी लंडन येथे गेले परंतु अपेक्षीत माहिती घेवून येणारा खबर्या न आल्याने हा प्रयत्नही वाया गेला.
या दरम्यान एका तरूणीने मोसाद एजंटला भुलवून त्याच्यासह खोलीत प्रवेश केला व त्या एजंटला ठार मारले. त्या तरूणीने एका अज्ञात व्यक्तीकडून या एजंटच्या ह*त्येची सुपारी घेतली होती. त्या तरूणीला काही महिन्यांनी इतर मोसाद एजंट्सनी पकडून ठार केले. (या ह*त्येबद्दल त्या मोसाद एजंट्सच्या लीडरवर कारवाई केली गेली – कारण? या ह*त्येचे आदेश मोसादने दिले नव्हते.)
यानंतर अली हसन सलामेहच्या ह*त्येचे प्रयत्न (अधिकृतरीत्या) सोडून देण्यात आले. तरीही एका मोसाद एजंट्सच्या गटाने त्याचा जिब्राल्टर येथे शोध लावला व तिकडे हत्येसाठी रवाना झाले. या तीन एजंट्चा संशय आल्याने एका अरब सिक्यूरीटी गार्डने आपली बंदूक उगारली, एजंट्सनी त्या गार्डला गोळ्या घालून ठार मारले व ते सर्वजण पसार झाले.
मोसादने पुन्हा १९७७ – ७८ च्या दरम्यान अली हसन सलामेह ला शोधण्यास सुरूवात केली. यावेळी मात्र त्यांना विश्वासार्ह माहिती मिळाली, अली हसन सलामेह बैरूत मध्ये लपला होता. २२ जानेवारी, १९७९ ला सलामेह आणि त्याचे चार बॉडीगार्ड एका मोठ्या मोटारीतून जात असताना रस्त्यावरील एका दुसर्या मोटारीत लपवलेला एका अत्यंत शक्तीशाली बाँबचा स्फोट झाला.
चारही बॉडीगार्ड आणि अली हसन सलामेह तत्काळ मरण पावले. पाच अयशस्वी प्रयत्नांनंतर मोसादला हे यश मिळाले. या स्फोटात आणखी चार नागरीकही मारले गेले.
म्युनिक विमानतळावर बचावलेल्या तीन द*हश*तवाद्यांपैकी अदनान अल् गाशेय १९७० चे दशक संपताना रहस्यमयरीत्या नाहीसा झाला. यालाही मोसादने संपविले असावे अशी शंका व्यक्त केली जाते. दुसरा द*हश*तवादी मोहम्मद सफादे याचाही असाच अंत झाला असण्याची शक्यता आहे.
तिसरा द*हश*तवादी ‘जमाल अल् गाशेय’ आजही जिवंत आहे आणि आफ्रिकेमध्ये कोणत्यातरी देशात आपली ओळख बदलून राहतो आहे. (याला शोधण्यासाठी मोसाद आणि इस्रायलने जंग जंग पछाडले आहे.)
हा ह*त्येचा घटनाक्रम सुरू असताना पीएलओ, पीएफएलपी ब्लॅक सप्टेंबर या संघटना शांत बसून नव्हत्या. मोसादच्या लेटर बॉ*म्बला यांनीही लेटर बाँ*बने उत्तर दिले. यामुळे ब्रिटनमध्ये एका इस्रायली सरकारी कर्मचार्याचा मृत्यू झाला. काही मोसाद एजंट्सवर प्राणघातक हल्ले झाले, काहीजण त्यात मारले गेले.
युरोप आणि मध्यपूर्वेमध्ये सुरू असलेल्या या नाट्याचे पडसाद उमटले युरोपपासून दूर, बँकॉक येथे. २८ डिसेंबर, १९७२ रोजी बँकॉकमधील इस्रायली दूतावासावर पॅलेस्टाईन द*हश*तवाद्यांनी ह*ल्ला करून १२ जणांना ओलीस ठेवले.
मागणी होती ३६ द*हशत*वाद्यांच्या सुटकेची. परंतु परिस्थिती चिघळण्याआधीच थाई पोलीसांच्या मुत्सद्देगिरीला यश आले व द*हश*तवाद्यांनी सर्वच्या सर्व ओलीसांना सुखरूप सोडले. द*हश*तवादी सुरक्षितपणे कैरोला निघून गेले.
एका अर्थाने ही पीएलओची हार होती. परंतु मोसादच्या अंदाजाप्रमाणे पीएलओने ही हार मुद्दामहून पत्करली होती. संपूर्ण जगाचे लक्ष विचलीत करण्यासाठी, कोणत्यातरी मोठ्या घटनेसाठी इस्राईलला गाफील ठेवण्यासाठी. मोसादचा अंदाज खरा ठरला, पीएलओ ची पुढची चाल होती..
इस्रायली पंतप्रधाना गोल्डा मेअर यांची ह*त्या.
सर्व माहिती आणि छायाचित्रे अंतर्जालावरून साभार.
या माध्यमावर विविध लेखकांनी व्यक्त केलेले विचार ही त्यांची वैयक्तिक मते असतात. संपादक मंडळ त्या प्रत्येक मताशी कदाचित सहमत असेलही.
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.