आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब
पहिला महायुद्धाची कारणे, त्याचे परिणाम सगळ्यांनाच माहिती आहेत. चार वर्षे चाललेल्या या युद्धात प्रत्यक्ष युद्धभूमीवर तर अनेकांचा बळी गेलाच पण, निष्पाप नागरिकांचाही बळी गेला. याच महायुद्धात अवघ्या आठ वर्षाच्या सैनिकानेही युद्धभूमीवर आपले शौर्य गाजवले होते, याची माहिती मात्र अनेकांना नसेल.
आठ वर्षाच्या या सैनिकाचे नाव होते, मॉम्सिलो गॅव्रिक.
सर्बियाच्या गुसेव्हो डोंगरात १९०६ साली त्याचा जन्म झाला होता. त्याच्या आईवडिलांना एकूण अकरा अपत्ये होती. मॉम्सिलो त्यातील आठवे मुल. ऑस्ट्रो-हंगेरियन सैनिकांनी पहिल्या महायुद्धाला तोंड फुटल्यानंतर सर्बियाच्या निरपराध नागरिकांनाही सोडले नाही. गॅव्रिक कुटुंबातील सर्व सदस्यांना त्यांनी यमसदनी धाडले. एकटा मॉम्सिलो तेवढा वाचला. कारण, सैनिक त्यांच्या घरात घुसले तेंव्हा तो त्याच्या काकाकडे गेला होता. पण, आठ वर्षांचा मॉम्सिलो परत आला तेंव्हा त्याने आपल्या कुटुंबियांचे छिन्नविछिन्न झालेले देह पाहिले.
त्याची आजी, आई-वडील, तीन बहिणी आणि चार भाऊ यांपैकी कुणीही जिवंत राहिले नव्हते. ते दृश्य पाहून छोट्या मॉम्सिलोची काय अवस्था झाली असेल याची कल्पनाच केलेली बरी!
या सैनिकांच्या हाती सापडलो तर आपणही असेच मारले जाऊ या भीतीने मॉम्सिलो कुठून तरी मदत आणि आसरा मिळते का ते शोधत फिरत होता. गुसेव्होच्या डोंगरातून पळताना तो ड्रीना डिव्हिजनच्या लष्करी छावणीत पोहोचला. मेजर स्टीव्हन यांनी या मुलाची परिस्थिती ऐकल्यानंतर त्याला लष्करी छावणीत ठेवून घेतले. त्यांनी मॉम्सिलोला विचारले की तुला बॉम्ब फेकता येतील का? तेंव्हा मॉम्सिलोने त्यांना दगड फेकून दाखवले. मग त्याला सैनिक म्हणूनच रुजू करून घेण्यात आले आणि मिलॉस मिज्वॉईक याच्याकडे त्याच्या देखभालीची जबाबदारी सोपवण्यात आली. मिलॉस आणि मॉम्सिलो यांची एकमेकांशी चांगलीच गट्टी जमली.
त्याच रात्री मॉम्सिलोच्या धैर्याची परीक्षा घेण्याचे ठरले. त्याला ऑस्ट्रो-हंगेरियन सैनिकाच्या छावणीची माहिती देण्यात आली. आठ वर्षाच्या मॉम्सिलोने या छावणीवर तीन बॉम्ब टाकले आणि आपला सूड उगवला. आपल्या आई-वडीलांना भावंडांना मारणाऱ्या त्या सैनिकांवर बॉम्ब टाकल्यानंतर त्याला थोडी शांतता मिळाली. त्यानंतर मॉम्सिलोने सेरच्या लढाईत भाग घेतला.
ही लढाई ऑगस्ट १९१४ मधे झाली होती. या युद्धात सर्बियाला विजय मिळाला होता. या युद्धात मॉम्सिलोने आपल्या चांगलाच पराक्रम गाजवला होता.
मॉम्सिलोला या युद्धात कॉर्पोरलचा दर्जा देण्यात आला आणि त्याला लष्करी गणवेशही मिळाला. वयाच्या ८व्या वर्षी कॉर्पोरल बनणारा तो पहिलाच सैनिक होता.
सेरच्या लढाईत पराभव पत्करावी लागल्याने जर्मनीच्या मनात सुडाग्नी धुमसत होता. जर्मनी आणि बल्गेरियाने मिळून सर्बियावर १९१५ मधे हल्ला केला. त्यांनी सर्बियन सैनिकांना अक्षरश: चिरडून टाकले. सुमारे चार लाख सर्बियन सैनिकांना त्यांनी कैद केले. त्यात मॉम्सिलोचाही समावेश होता.
रशियाने दिलेल्या धमकीनंतर जर्मनीने एक वेगळा शांतता करार संमत केला आणि या सर्बेयन सैनिकांना त्यांनी ग्रीसच्या कोर्फू येथे ठेवले. या सगळ्या प्रवासात सर्बेयन सैनिकांना योग्य ती वागणूक न मिळाल्याने अनेक सैनिकांचा मृत्यू झाला होता.
अल्बियन पर्वत पार करताना अनेक सैनिक खाण्यापिण्यावाचून जीव सोडत होते. मॉम्सिलोची देखभाल करणारा मिलॉसही असाच रस्त्यात कोसळला. तेंव्हा मॉम्सिलो तिथेच बसून राहिला. मिलॉसने त्याला विनवणी केली की त्याने पुढच्या प्रवासाला लागावे, पण, मॉम्सिलो म्हणाला, “तुला सोडून मी कुठेही जाणार नाही, मेलो तरी तुझ्यासोबत जगलो तरी तुझ्यासोबत.” मॉम्सिलो आणि मिलॉसचा असा एकमेकांवर फार जीव होता. मॉम्सिलोने मिलॉसला एकटे टाकले नाही. एवढ्याशा पोराचा तो धीरोदात्तपणा पाहून सर्बियन सैनिकांना उत्साह वाढला. मॉम्सिलो या सैनिकांसाठी एक स्फूर्तीचे स्त्रोत होता. एवढ्याशा पोरावर शत्रूच्या सैनिकांमुळे आलेली वेळ पाहून प्रत्येकाच्या धमण्यातील रक्त सळसळत असे.
पुढे मॉम्सिलोला थेसालोनिकी येथे पाठवण्यात आले. इथे त्याने चौथ्या इयत्तेपर्यंतचे प्राथमिक शिक्षण पूर्ण केले. १९१६ साली वयाच्या दहाव्या वर्षी तो कजमाकलनच्या युद्धात सहभागी झाला. इथेही त्याने आपल्या पराक्रमाची शर्थ केली. या युद्धात विजय मिळाल्यानंतर मॉम्सिलोचा पराक्रम पाहून कमांडर चीफ झिवोजीन मिजिक यांनी त्याला लान्स सार्जंटपदी बढती देण्यात आली. एका छोट्या मुलाला हा बहुमान देताना सर्वांनाच स्फूर्ती आणि प्रेरणा मिळेल अशी अपेक्षा होती.
पहिले महायुद्ध संपल्यानंतर स्टीव्हन तुकोव्हिक यांनी मॉम्सिलोच्या शिक्षणात खंड पडणार नाही याची काळजी घेतली. युद्धातील अनाथ मुलांना ब्रिटीश स्कॉलरशिप मिळत होती. मॉम्सिलोला देखील याच स्कॉलरशिपमधून शिक्षणासाठी मदत मिळाली. १९२१ साली मॉम्सिलोने पदवी मिळाली. पदवीचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर तो आपल्या मूळ गावी परत आला. तिथे आपल्या गावकऱ्यांसोबत तो सर्वसामान्य जीवन जगू लागला.
एवढ्या छोट्या वयात मॉम्सिलोने दाखवलेले धैर्य, त्याच्या मनाचा संयम, त्याचे विचार हे सगळे पाहून थक्क व्हायला होते. एवढ्या छोट्या मुलाने एवढ्या मोठ्या युद्धात संपूर्ण सैन्याचे नेतृत्व कसे केले असेल? अवघ्या आठव्या वर्षी त्याला खेळणी हाताळण्याऐवजी बॉम्ब हाताळावा लागला. पण, त्याच्या मनाची कोमलता तरीही हरवली नाही, हे एक आश्चर्यच नव्हे काय!
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी आणि व्हिडीओ पाहण्यासाठी क्लिक करा : फेसबुक , युट्युब | Copyright © ThePostman.co.in | All Rights Reserved.